عارضه های نورولوژیک شایع که منجر به اختلالات بینایی می‌شود:

1- سکته مغزی:
مشکلات بینایی بعد از سکته مغزی می‌تواند به صورت‌های مختلفی ظاهر شود و بستگی به ناحیه آسیب دیده در مغز دارد. طبق جدیدترین مقالات و تحقیقات:
- کاهش میدان دید: حدود 30-65% از افرادی که سکته مغزی دارند، بخشی از میدان دید خود را از دست می‌دهند. این وضعیت می‌تواند به شکل‌های مختلفی مانند همیانوپسی (از دست دادن دید در نیمی از میدان دید) یا اسکوتوما (نقاط کور) بروز کند. این مشکلات می‌توانند خواندن و شناخت اشیاء را دشوار کنند.
- نادیده انگاری(Neglect) : برخی افراد پس از سکته، به نیمی از محیط خود توجه نمی‌کنند، مثلاً ممکن است اشیاء یا افراد را در سمت آسیب دیده نادیده بگیرند.
- اختلالات حرکت چشم: سکته می‌تواند باعث مشکلاتی در کنترل عضلات چشم شود که منجر به دوبینی، مشکلات تعقیب اشیاء و اختلال در هماهنگی چشم‌ها می‌شود. این مشکلات ممکن است باعث تاری دید، دوبینی و دشواری در تخمین عمق و فاصله شوند.
- خشکی چشم و حساسیت به نور: برخی افراد دچار مشکلاتی در بسته شدن کامل چشم می‌شوند که منجر به خشکی و تحریک چشم می‌شود. همچنین، حساسیت به نور و درخشش شدید نیز می‌تواند شایع باشد.
- توهمات بصری: افرادی که بخشی از دید خود را از دست داده‌اند، ممکن است دچار توهمات بصری شوند که این مشکل معمولاً به عنوان سندروم چارلز بونت شناخته می‌شود. این توهمات معمولاً به مرور زمان بهبود می‌یابند.

2- مولتیپل اسکلروزیس:
مولتیپل اسکلروزیس (MS) مشکلات بینایی متعددی ایجاد می‌کند که عمدتاً به دلیل آسیب به عصب بینایی و مسیرهای عصبی کنترل‌کننده حرکت چشم‌ها است. بر اساس آخرین تحقیقات، مشکلات رایج بینایی پس از MS عبارتند از:
- نوریت اپتیک (Optic Neuritis) : شایع‌ترین مشکل بینایی است که باعث التهاب عصب بینایی می‌شود. این مشکل به تاری دید، از دست دادن موقت یا دائمی بینایی، و درد هنگام حرکت چشم‌ها منجر می‌شود. در برخی موارد، این وضعیت بهبود می‌یابد، اما گاهی منجر به کاهش دید دائمی می‌شود.
- دوبینی (Diplopia) : دوبینی زمانی اتفاق می‌افتد که MS به اعصاب کنترل‌کننده حرکت چشم آسیب بزند. این مشکل باعث می‌شود فرد دو تصویر از یک شی ببیند که می‌تواند دید را بسیار مختل کند.
- نیستاگموس (Nystagmus) : MS می‌تواند باعث حرکات غیرارادی و سریع چشم‌ها شود که منجر به تاری دید یا دشواری در تمرکز بر اشیاء می‌شود.
- کاهش حساسیت به کنتراست: بیماران MS ممکن است دچار مشکلاتی در تشخیص تفاوت‌های ظریف بین رنگ‌ها و کنتراست‌های مختلف شوند که می‌تواند بر عملکرد روزمره مانند رانندگی و خواندن تأثیر بگذارد.

3- آسیب تروماتیک مغزی (TBI) :
آسیب تروماتیک مغزی (TBI) می‌تواند منجر به مشکلات بینایی مختلفی شود که حدود ۳۰ تا ۶۵ درصد از افراد مبتلا را درگیر می‌کند.
- تاری و دوبینی: تاری و دوبینی به دلیل اختلال در هماهنگی عضلات چشم ایجاد می‌شود و می‌تواند کارهای روزانه مانند "خواندن یا رانندگی" را دشوار کند.
- حساسیت به نور (فتوفوبیا) : بسیاری از بیماران پس از TBI دچار حساسیت به نور شدید می‌شوند که به خصوص در نورهای شدید و چشمک‌زن دردناک و آزاردهنده است.
- اختلالات بینایی-وستیبولار: این اختلال شامل سرگیجه، مشکل در تعادل، و احساس حرکت اشیا در هنگام مطالعه است. این مشکلات به دلیل تداخل در عملکرد سیستم‌های بینایی و تعادلی بروز می‌کند.
- اختلالات حرکتی چشم: مشکلاتی در حرکت هماهنگ چشم‌ها باعث دشواری در تمرکز می‌شود و ممکن است بیمار قادر به حرکت درست چشم‌ها برای دنبال کردن اشیا نباشد.
- کاهش تمرکز و خستگی بینایی: این مشکل به صورت عدم توانایی در حفظ تمرکز، خصوصاً هنگام مطالعه، و خستگی سریع چشم‌ها ظاهر می‌شود که می‌تواند عملکرد روزانه را مختل کند.

4- تومورهای مغزی:
مشکلات بینایی که پس از بروز یا درمان تومورهای مغزی به وجود می‌آید، معمولاً ناشی از فشاری است که تومور یا اثرات جراحی روی اعصاب بینایی و مراکز بینایی مغز وارد می‌کند. این مشکلات شامل موارد زیر هستند:
- کاهش میدان دید: این وضعیت می‌تواند به شکل از دست رفتن دید محیطی یا بخشی از میدان دید باشد (همچون همیانوپیا، که از دست دادن نیمی از میدان دید است). چنین مشکلاتی معمولاً از آسیب به اعصاب بینایی ناشی می‌شوند که ممکن است با تومور فشرده شوند. کاهش میدان دید می‌تواند در کارهایی مثل خواندن و یا رانندگی تاثیر زیادی داشته باشد.
- دوبینی (دپلوپیا): دوبینی، که ممکن است موقت یا دائمی باشد، به دلیل تأثیر تومور یا جراحی بر اعصاب حرکتی چشم به وجود می‌آید و می‌تواند توانایی تمرکز چشم‌ها را مختل کند. برای مدیریت دوبینی می‌توان از عینک‌های خاص یا پوشش چشم استفاده کرد.
- حساسیت به نور: درمان‌هایی مثل جراحی و رادیوتراپی می‌توانند باعث افزایش حساسیت به نور شوند. این مشکل که به آن " فوتوفوبیا " نیز می‌گویند، باعث ناراحتی در نور شدید می‌شود و ممکن است به مدت طولانی باقی بماند.
- خشکی چشم: به دلیل مشکلاتی در پلک زدن و توزیع اشک، چشم ممکن است خشک شود و احساس ناراحتی و خارش داشته باشد. این مشکل در صورتی که اعصاب چشمی آسیب دیده باشد، بیشتر رخ می‌دهد.

انواع اختلالات بینایی

از دست دادن میدان بینایی:
از دست دادن میدان بینایی شامل کاهش منطقه‌ای است که فرد می‌تواند ببیند. انواع از دست دادن میدان بینایی عبارتند از:
- همیانوپیا: از دست دادن نیمی از میدان بینایی.
- کوادرانتانوپیا: از دست دادن یک‌چهارم میدان بینایی.
- اسکوتوما: از دست دادن جزئی بینایی یا نقاط کور در یک میدان بینایی عادی

نقص‌های بینایی:
کاهش وضوح بینایی، یا حدت بینایی، می‌تواند به دلیل عارضه های نورولوژیکی که عصب بینایی یا قشر بینایی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، ایجاد شود. این می‌تواند منجر به تاری دید یا مشکل در تمرکز شود.

اختلالات حرکتی چشم:
عارضه های نورولوژیک می‌توانند عضلاتی که حرکات چشم را کنترل می‌کنند تحت تأثیر قرار دهند و منجر به:
- استرابیسم: عدم تراز چشم‌ها.
- نیستاگموس: حرکات غیرارادی چشم.
- دوبینی: دوبینی، که ناشی از عدم تطابق صحیح چشم‌هاست.

مشکلات پردازش بینایی:
آسیب به نواحی مغز که مسئول تفسیر اطلاعات بینایی هستند می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند:
- آگنوزی بینایی: ناتوانی در شناسایی اشیاء علی‌رغم داشتن بینایی واضح.
- پروسپواگنوزیا: مشکل در شناسایی چهره‌های آشنا.

تشخیص و درمان

تشخیص:
تشخیص اختلالات بینایی پس از یک شرایط عصبی شامل یک ارزیابی جامع است که شامل:
- تاریخچه پزشکی و معاینه عصبی: برای درک شرایط عصبی زمینه‌ای و تأثیر آن بر بینایی.
- آزمون میدان بینایی: برای شناسایی مناطق از دست دادن بینایی.
- معاینه چشمی: برای ارزیابی سلامت چشم‌ها.
- تکنیک‌های تصویربرداری: MRI و سی‌تی‌اسکن می‌توانند به شناسایی ضایعات مغزی یا آسیب‌هایی که بینایی را تحت تأثیر قرار می‌دهند، کمک کنند.

درمان:

درمان‌های دارویی:
- کورتیکواستروئیدها: داروهایی مانند دگزامتازون معمولاً برای کاهش التهاب و ورم در مغز تجویز می‌شوند که می‌تواند فشار را بر روی اعصاب بینایی کاهش داده و به بهبود بینایی کمک کند.
- داروهای ضد صرع: اگر بیماران دچار تشنج شوند، ممکن است نیاز به داروهای ضد صرع داشته باشند. مدیریت مؤثر تشنج می‌تواند به تثبیت عملکرد عصبی کمک کند که به نوبه خود می‌تواند به پردازش بینایی نیز کمک کند.
- درمان‌های هورمونی: برای بیمارانی که تومورهای هیپوفیزی دارند و بر روی سطح هورمون‌ها تأثیر می‌گذارند، ممکن است درمان‌های هورمونی برای بازگرداندن عملکرد طبیعی غدد درون‌ریز تجویز شود که می‌تواند بر بهبود کلی سلامت و بهبودی تأثیرگذار باشد.

استراتژی‌های توانبخشی:
- توانبخشی بینایی: این درمان تخصصی بر روی کمک به بیماران در سازگاری با نقص‌های بینایی تمرکز دارد. تکنیک‌ها ممکن است شامل تمرینات میدان بینایی و استراتژی‌های تطبیق برای مدیریت فعالیت‌های روزمره باشد.
- توانبخشی شناختی: از آنجا که نقص‌های بینایی ممکن است با اختلالات شناختی همراه باشد، توانبخشی شناختی می‌تواند به بهبود توجه، حافظه و دیگر عملکردهای شناختی که بر توانایی پردازش اطلاعات بینایی تأثیر می‌گذارند، کمک کند.
- فیزیوتراپی و کاردرمانی: این درمان‌ها به مشکلات حرکتی، هماهنگی و تعادل که ممکن است پس از درمان به وجود آید، رسیدگی می‌کند و برای بیمارانی که در حرکت در محیط خود با مشکل مواجه‌اند، بسیار حیاتی هستند.
- گروه‌های حمایتی و مشاوره: حمایت عاطفی از طریق مشاوره یا گروه‌های حمایتی می‌تواند برای بیماران که با تأثیرات روانی از دست دادن بینایی و سفر سلامتی خود روبه‌رو هستند، بسیار مهم باشد.