پارکینسون یکی از بیماری‌های مزمن و پیشرونده است که بر حرکت و هماهنگی عضلات تأثیر می‌گذارد و توانایی‌های فرد را در انجام فعالیت‌های روزمره محدود میکند. اخیرا برای حال بهتر این بیماران از فیزیوتراپی استفاده میکنند زیرا فیزیوتراپی یکی از بهترین روشهای غیر دارویی است و نقش مهمی در عملکرد حرکتی، تعادل، قدرت عضلانی و کاهش عوارض ناشی از بیماری دارد. این روش درمانی با ترکیبی از تمرینات کششی، قدرتی، تعادلی، راه رفتن و تنفسی به مدیریت بهتر بیماری پارکینسون و بهبود توانایی‌های حرکتی بیمار کمک میکنند. در ادامه این مقاله از کلینیک فیزیوتراپی آسمان نقش فیزیوتراپی در بهبود پارکینسون را بررسی میکنیم.
آیا فیزیوتراپی برای درمان بیماری پارکینسون موثر است؟
فیزیوتراپی یکی از بهترین درمان های غیر دارویی در بیماری پارکینسون است. این روش به بهبود عملکردهای حرکتی و تقویت عضلات کمک میکند و نقش مهمی در حفظ تعادل، اصلاح وضعیت بدنی و کاهش احتمال زمین خوردن دارد. تمرینات کششی، تعادلی، قدرتی و تنفسی باعث افزایش توان جسمی، کاهش خشکی مفاصل و استقلال حرکتی بیمار در انجام فعالیت‌های روزمره میشود.
فیزیوتراپی در تمام مراحل بیماری از تشخیص تا پیشرفت بیماری روند پیشرفت بیماری را کند میکند. در مراحل پیشرفته که بیمار به ویلچر یا استراحت مطلق نیاز دارد، جلوگیری از زخم بستر، حفظ گردش خون و آموزش به مراقبین در زمینه جابه‌جایی صحیح بیمار نقش فیزیوتراپی در بهبود پارکینسون است. علاوه بر فیزیوتراپی، ورزش‌های مناسب مانند پیاده‌روی، تمرینات کششی، قدرتی، تعادلی و تنفسی زیر نظر پزشک توصیه میشود.
آب درمانی برای کمردرد یکی از روش های موثر و ایمن برای کاهش درد و بهبود حرکت بیماران است.
مزایای فیزیوتراپی برای بیماران پارکینسون
فیزیوتراپی یکی از مؤثرترین روشهای توانبخشی برای بیماران مبتلا به پارکینسون است و نقش مهمی در بهبود عملکرد حرکتی، کاهش علائم بیماری و ارتقای کیفیت زندگی این افراد دارد. فیزیوتراپی شامل آموزش تکنیک‌های تنفسی، آرام‌سازی عضلات و روشهای صحیح جابه‌جایی است و در کاهش وابستگی فرد به دیگران، حفظ استقلال شخصی و بهبود کلی عملکرد فیزیکی نقش مهمی دارند. با شروع فیزیوتراپی روند پیشرفت بیماری کند شده و بیمار زندگی فعال‌تر و باکیفیت‌تری خواهد داشت. مزایا و نقش فیزیوتراپی در بهبود پارکینسون عبارتند از:
- حفظ تعادل و کنترل حرکات بدن.
- تمرینات تعادلی و حرکتی برای جلوگیری از خطرات ناشی از افتادن و آسیب جسمی.
- افزایش قدرت عضلات، کاهش درد و سفتی عضلانی.
- تمرینات منظم قدرتی، کششی و انعطاف‌پذیری و حفظ قدرت عضلانی، کاهش خشکی عضلات.
راهکار های فیزیوتراپی برای درمان بیماری
درمان بیماری پارکینسون از طریق فیزیوتراپی اقدامات مهمی است و به بهبود عملکرد جسمی و افزایش کیفیت زندگی بیماران کمک میکند. این روش درمانی با تقویت توانایی‌های حرکتی، تعادل، استقامت بدنی و کاهش علائم حرکتی یکی از مؤثرترین روشهای توانبخشی در بیماران مبتلا به پارکینسون است. مهمترین نقش فیزیوتراپی در بهبود پارکینسون عبارتند از:
تمرینات تعادل و اصلاح پوسچر بدن
حرکات تعادلی، تمرینات کششی، یوگا و تای‌چی با هدف تقویت عضلات پایین‌تنه و تثبیت وضعیت بدنی به کاهش خطر افتادن و افزایش پایداری در راه رفتن کمک میکنند. این تمرینات باعث بهبود هماهنگی بین عضلات و سیستم عصبی میشوند.
فعالیت های هوازی (کاردیو)
پیاده‌روی منظم، دوچرخه سواری و شنا نقش مهمی در افزایش ظرفیت قلبی-عروقی، بهبود گردش خون و افزایش انرژی عمومی دارند؛ تمرینات هوازی باعث کاهش سفتی عضلات و بهبود تحرک در بیماران پارکینسون میشوند.
تمرینات تقویتی و مقاومتی عضلات
استفاده از وزنه‌های سبک، کش‌های ورزشی یا دستگاه‌های بدنسازی در تمرینات فیزیوتراپی به تقویت عضلات ضعیف کمک میکند. این تمرینات موجب افزایش کنترل حرکات ارادی، کاهش لرزش و تقویت استقلال فرد در انجام فعالیت‌های روزمره میشوند.
چه ورزشی هایی برای فیزیوتراپی بیماری پارکینسون مفید است؟
تمرینات کششی، قدرتی، هوازی، تعادلی و حرکات اصولی برخی از ورزش‌های مفید برای فیزیوتراپی بیماران پارکینسون هستند. تمرینات کششی موجب افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش سفتی عضلات و مفاصل میشوند، تمرینات قدرتی به تقویت عضلات و بهبود تعادل و هماهنگی حرکتی کمک میکنند. ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و شنا سلامت قلب و عروق و استقامت فرد را افزایش می‌دهند. همچنین، تمرینات تعادلی مانند تای چی و رقص در بهبود ثبات حرکتی موثر است. فیزیوتراپیست با توجه به نیازها و توانایی‌های هر بیمار برنامه‌ای تخصصی تنظیم میکند و انجام منظم آن نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی دارد.
بیشتر بخوانید: اولین گام در فیزیوتراپی فلج بلز، ارزیابی دقیق وضعیت بیمار است. فیزیوتراپیست عملکرد عضلات صورت، شدت فلج و میزان آسیب عصب هفتم را بررسی کرده و…
فیزیوتراپی مرحله اولیه پارکینسون
تمرینات مناسب مراحل اولیه بیماری پارکینسون با هدف بهبود عملکرد حرکتی، تقویت عضلات و حفظ استقلال فرد طراحی میشوند، زیرا در این مرحله از بیماری علائم حرکتی هنوز محدود است و بیمار توانایی انجام تمرینات نسبتا سنگین‌تر را دارد. برنامه های فیزیوتراپی شامل تمرینات تعادلی برای کاهش خطر زمین خوردن، کششی برای افزایش دامنه حرکت و کاهش سفتی عضلات، قدرتی برای تقویت عضلات و تمرینات تنفسی و گفتاری است. نقش فیزیوتراپی در بهبود پارکینسون کمک به افزایش تعادل، تقویت عضلات، بهبود الگوی حرکتی و کاهش علائم حرکتی بیماری است.
اسکات با صندلی عضلات چهارسر ران را تقویت میکند؛ در این تمرین، بیمار پشت یک صندلی می‌ایستد، باسن را به آرامی به عقب برده تا به صندلی برخورد کند و سپس دوباره به حالت ایستاده بر می‌گردد. تمرین شنا به دو صورت روی زمین و دیوار انجام میشود و به تقویت عضلات بالاتنه کمک میکند. پیاده‌روی سریع یا آهسته دویدن از تمرینات هوازی موثر است که با افزایش ضربان قلب و تمرکز بر گام‌های بزرگ‌تر به بهبود تناسب اندام قلبی-عروقی کمک میکند. انجام منظم این تمرینات با کمک فیزیوتراپیست نقش مهمی در حفظ استقلال و سلامت بیماران پارکینسون دارد.
فیزیوتراپی مرحله میانی پارکینسون
تمرینات مناسب مراحل میانی بیماری پارکینسون ضمن حفظ امنیت بیمار، توان حرکتی او را بهتر میکند؛ زیرا در این مرحله انجام برخی حرکات دشوارتر شده و احتمال خطر زمین خوردن بیشتر میشود. نقش فیزیوتراپی در بهبود پارکینسون بهبود وضعیت بدنی برای جلوگیری از خمیدگی، اصلاح راه رفتن با افزایش طول و سرعت گام‌ها، تقویت و افزایش انعطاف‌پذیری دست‌ها برای انجام کارهای ظریف مانند بستن دکمه‌ها و کاهش سفتی عضلات از طریق تمرینات کششی است.
تمرین پل به تقویت عضلات پا کمک میکند؛ بیمار به پشت دراز کشیده، زانوها را خم کرده و پاها را روی زمین می‌گذارد، سپس عضلات شکم را منقبض کرده و باسن را به سمت بالا بلند میکند و به مدت ده ثانیه نگه می‌دارد. تمرین درجا زدن با حفظ تعادل جلوی صندلی یا پیشخوان و به صورت دویدن آرام در جای خود برای افزایش استقامت انجام میشود. این تمرینات در سه ست سی دقیقه‌ای در هفته به بهبود عملکرد قلبی-عروقی کمک میکنند.
آموزش تکنیک‌های حرکتی صحیح و افزایش استقامت با تمرینات هوازی از نکات مهم است. پیشگیری از عوارض ثانویه مانند زخم بستر و مشکلات تنفسی و آموزش مراقبین برای جابجایی ایمن بیمار بخش‌هایی از روند درمان هستند. انواع تمرینات شامل تمرینات تعادلی، قدرتی، کششی، راه رفتن، تنفسی و گفتاری و تمرینات تخصصی در بهبود کیفیت زندگی و کند کردن پیشرفت بیماری نقش دارند.
فیزیوتراپی مرحله اخر پارکینسون
تمرینات مناسب مرحله پیشرفته بیماری پارکینسون با هدف حفظ توان عضلانی و افزایش دامنه حرکتی انجام میشوند و ایستادن و راه رفتن در این مرحله دشوارتر است. نقش فیزیوتراپی در بهبود پارکینسون در این مرحله پیشگیری از زخم بستر، مشکلات تنفسی و کوتاهی عضلات، استقلال بیمار، کاهش سفتی و درد عضلانی و بهبود وضعیت بدنی است یکی از تمرینات موثر حرکت صدف یا حلزونی است که عضلات خارجی لگن را تقویت میکند؛ برای اجرای آن بیمار به پهلو دراز می‌کشد، زانوها را خم کرده و پاها را روی یکدیگر قرار میدهد، بدون حرکت دادن بدن، زانوی پای بالایی را تا حد ممکن بالا می‌برد و دوباره پایین می‌آورد.
تمرین لیفت پاشنه برای تقویت عضلات ساق پا مفید است؛ در این تمرین فرد بایستد، پاها را به اندازه عرض شانه باز کرده و با گرفتن پیشخوان یا واکر، پاشنه‌ها را از زمین بلند کرده و روی انگشتان پا می‌ایستد. تمرین چرخش تنه که روی زمین به پشت دراز کشیده با خم کردن زانوها انجام میشود، به افزایش دامنه حرکتی گردن، پشت و شانه کمک کرده و انجام فعالیت‌های روزمره را راحتتر میکند.
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی غرب تهران از بیشترین میزان اعتبار در نزد بیماران حرکتی و ورزشکاران برخوردار است. از همین رو، روزانه، شاهد تردد بیماران زیادی در مسیر معتبرترین کلینیک فیزیوتراپی هستیم.
بهترین روش های درمان پارکینسون
تا تا به امروز روش قطعی برای درمان بیماری پارکینسون کشف نشده اما روشهای مختلفی وجود دارند که شدت علائم بیماری را کاهش داده و روند پیشرفت آن را کند میکنند. هر بیمار به علت تفاوت‌های فردی به شیوه‌های درمانی مختلف پاسخ متفاوتی میدهد، بنابراین برنامه درمانی باید متناسب با شرایط هر فرد و تحت نظر متخصصین مجرب مغز و اعصاب تنظیم شود. روشهای اصلی درمان پارکینسون عبارتند از:
درمان دارویی
اصلی‌ترین روش درمان مصرف داروهای افزایش‌دهنده دوپامین مانند لوودوپا و داروهای شبیه‌ساز دوپامین (آگونیست‌ها) است. این داروها به بهبود انتقال سیگنال‌های حرکتی کمک کرده و علائم بیماری را کنترل میکنند. داروهای مهارکننده متابولیسم دوپامین و داروهای مسدودکننده آدنوزین در ترکیب با لوودوپا اثربخشی درمان را افزایش می‌دهند. داروهایی برای کنترل علائم مانند یبوست، افسردگی و مشکلات خواب تجویز میشوند.
درمان تحریک عمقی مغز (Deep Brain Stimulation – DBS)
این روش جایگزینی برای جراحی‌های سنتی است. دستگاهی در مغز برای ایجاد جریان الکتریکی ملایم به نواحی خاصی از مغز کاشت میشود. این روش مختص بیمارانی است که به درمان دارویی پاسخ کافی نمی‌دهند یا لرزش شدید دارند.
درمان با سونوگرافی هدایت شده با MRI
درمان با سونوگرافی هدایت‌شده توسط MRI یک روش کم‌تهاجمی است که با استفاده از امواج اولتراسوند و هدایت MRI نواحی خاصی از مغز را هدف قرار داده و باعث کاهش علائم میشود.
روش های تجربی و نوین درمانی
روشهای تجربی نوینی مانند پیوند سلول‌های بنیادی برای جایگزینی نورون‌های آسیب‌دیده، ترمیم نورون برای افزایش تولید دوپامین و ژن‌درمانی برای هدف قرار دادن جهش‌های ژنتیکی مرتبط با بیماری در حال بررسی هستند. این روش‌ها در مراحل آزمایش و تست برای درمان پارکینسون هستند.
درمان قطعی پارکینسون با طب سنتی؛ واقعیت چیست؟
طب سنتی معتقد است که بیماری پارکینسون بعلت سردی بدن رخ میدهد و به همین دلیل مصرف مواد غذایی با طبع گرم به پیشگیری و کاهش علائم بیماری کمک میکند؛ سیاه دانه و زنجبیل در تقویت سیستم ایمنی بدن و بهبود گردش خون موثر است. زنجبیل به صورت دمنوش یا افزودنی در غذا مصرف میشود و از ضعف مغز جلوگیری میکند.
دارچین یک ادویه با طبع گرم است و عملکرد محافظتی روی پروتئین‌های مضر مغز دارد و آسیب‌های مغزی مرتبط با پارکینسون را کاهش میدهد. کندر ماده‌ای برای تقویت حافظه و پیشگیری از زوال عقل است و با خاصیت ضدالتهابی از آسیب‌های مغزی جلوگیری میکند. مصرف زیتون در طب سنتی به بیماران پارکینسون توصیه میشود و خوردن آن در صبح به کنترل علائم کمک میکند.
درمان قطعی پارکینسون با طب سنتی به اثبات نرسیده است و این روش‌ها باید به عنوان مکمل درمان‌های پزشکی مدرن و تحت نظر پزشک متخصص استفاده میشوند. بنابراین، بیماران باید قبل از استفاده از هر نوع داروی گیاهی یا طب سنتی با متخصص خود مشورت کنند تا از تداخل‌های دارویی و عوارض ناخواسته جلوگیری شود.
بیشتر بخوانید: درمان اسکولیوز به طور قطعی بستگی به شدت و نوع انحراف ستون فقرات دارد. درمان اسکولیوز معمولاً با هدف کاهش درد و جلوگیری از پیشرفت انحراف صورت می گیرد.
درمان پارکینسون با فیزیوتراپی چگونه انجام می شود؟
نقش فیزیوتراپی در بهبود پارکینسون بهبود حرکات، تعادل، انعطاف‌پذیری و کاهش عوارض ناشی از بیماری است. فیزیوتراپی به بهبود بیماران در انجام فعالیت‌های روزمره کمک میکند. روشهای فیزیوتراپی در درمان پارکینسون عبارتند از:
تمرینات تعادلی
تمرینات تعادلی نقش مهمی در افزایش ثبات بدن دارند و به کاهش خطر زمین‌خوردن در سالمندان یا مبتلایان به پارکینسون و به بهبود هماهنگی بین مغز، عضلات و حس تعادل کمک میکند. ایستادن روی یک پا (با یا بدون کمک)، راه رفتن روی یک خط مستقیم یا انجام حرکات آرام و کنترل‌شده‌ای مانند تای چی مثالهایی از این تمرینات هستند. انجام منظم این حرکات باعث افزایش اعتماد به نفس در حرکت و جلوگیری از آسیب‌های ناشی از سقوط میشود.
تمرینات کششی
تمرینات کششی برای کاهش سفتی عضلات و افزایش انعطاف مفاصل مؤثر است. در افرادی که به‌دلیل بیماری یا بی‌تحرکی دچار خشکی در اندام شدند، این حرکات باعث افزایش دامنه حرکتی مفاصل و راحتی بیشتر در انجام فعالیت‌های روزانه میشود. یوگا، حرکات کششی ایستا در حالت نشسته یا ایستاده و تمرینات هدفمند برای عضلات پشت، ران، شانه و گردن از تمرینات مؤثر هستند. این تمرینات به کاهش دردهای عضلانی و بهبود وضعیت بدنی کمک میکنند.
تمرینات قدرتی
در اثر بیماری، بی‌تحرکی یا افزایش سن عضلات ضعیف میشوند و هدف اصلی تمرینات قدرتی تقویت عضلاتی است. این تمرینات با استفاده از وزنه‌های سبک، کش‌های مقاومتی یا حتی وزن بدن انجام شده و باعث افزایش قدرت، پایداری و استقامت عضلانی میشوند. اسکوات سبک، بلند شدن از صندلی بدون کمک دست، یا تمرین با کش ورزشی برای بازوها و پاها از تمرینات قدرتی هستند. تقویت عضلات به حفظ استقلال عملکردی بیماران کمک میکند و فعالیت‌های روزمره مانند نشستن، ایستادن و راه رفتن را برای آن‌ها آسان‌تر میکنند.
تمرینات تنفسی
این تمرینات با هدف بهبود عملکرد دستگاه تنفسی انجام میشوند و برای بیمارانی با ضعف عضلات تنفسی یا تنگی نفس بسیار مفید است. تمریناتی مانند تنفس دیافراگمی، تنفس لب غنچه‌ای و استفاده از اسپیرومتر انگیزشی به افزایش حجم ریه، بهبود تهویه و کاهش احساس تنگی نفس کمک میکنند. این تمرینات باعث آرامش بدن، کاهش اضطراب و افزایش انرژی روزانه میشوند و نقش مؤثری در بالا بردن کیفیت زندگی بیماران دارند.
آموزش راه رفتن و اصلاح حرکات
در بسیاری از بیماران عصبی یا عضلانی، الگوی راه رفتن دچار اختلال میشود. فیزیوتراپیست با بررسی دقیق حرکات بیمار، آموزش‌هایی برای اصلاح طرز راه رفتن، هماهنگی بین اندام‌ها، نحوه قرارگیری پاها، لگن و تنه و در صورت نیاز، استفاده صحیح از وسایل کمکی مانند عصا، واکر یا کفش طبی آموزش میدهد. این تمرینات باعث افزایش ایمنی در راه رفتن، کاهش خطر سقوط و اعتمادبه‌نفس میشوند.
تمرینات گفتاری و اصلاح فرم صورت
بیماران مبتلا به بیماری‌های عصبی در گفتار و کنترل عضلات صورت دچار مشکل میشود. در این شرایط تمریناتی برای تقویت عضلات زبان، لب، فک و عضلات صورت تنظیم میشود تا حرکات صورت طبیعی‌تر شود. این تمرینات با همکاری گفتاردرمانگر انجام شده و هدف آن‌ها بهبود ارتباط کلامی و غیرکلامی، کاهش حس انزوا و افزایش توانایی بیمار در تعاملات اجتماعی است.
اهداف فیزیوتراپی در درمان پارکینسون
بهبود عملکرد حرکتی، حفظ استقلال فردی و کیفیت زندگی اهداف و نقش فیزیوتراپی در بهبود پارکینسون است. با توجه به ماهیت پیشرونده این بیماری، فیزیوتراپی نقش مهمی در کاهش عوارض حرکتی و کمک به بیماران برای حفظ فعالیت روزمره دارد. مهمترین نقش فیزیوتراپی در بهبود پارکینسون عبارتند از:
- بهبود تعادل و کاهش احتمال سقوط
- افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش خشکی عضلات
- تقویت عضلات و افزایش قدرت بدنی
- بهبود عملکرد سیستم تنفسی
- افزایش استقلال فرد در انجام فعالیت‌های روزمره
- کند کردن روند پیشرفت بیماری و کاهش عوارض
بیشتر بخوانید: درمان سیاتیک یکی از دغدغه های افرادی است که از درد کمر دائمی رنج می برند. سیاتیک به حالتی گفته میشود که درد در مسیر عصب سیاتیک ایجاد می شود.
سخن پایانی
کیفیت زندگی بیماران مبتلا به پارکینسون با فیزیوتراپی بهتر میشود. تقویت عضلات، افزایش تعادل، بهبود حرکت و کاهش عوارض ناشی از بیماری از مهمترین نقش فیزیوتراپی در بهبود پارکینسون است تا بیمار استقلال بیشتری در انجام فعالیت‌های روزمره خود داشته باشند و همچنین روند پیشرفت بیماری را کند میکند. کلینیک فیزیوتراپی آسمان با تیم متخصص و برنامه‌های تمرینی بهترین خدمات فیزیوتراپی را در اختیار بیماران پارکینسون قرار میدهد تا بیمار با اعتماد به نفس و توان بیشتری زندگی کند.
